Leiderschap en het systeem
Leiderschap en het systeem: leiden en begeleiden vanuit systemisch perspectief. Eerstvolgende uitvoering start 20 september 2023.
Ons leven speelt zich af in verschillende, levende systemen. We worden geboren in een gezin, gezinssysteem of systeem van herkomst, dat onderdeel is van een familie, familiesysteem. We werken vervolgens in een bedrijf, het organisatiesysteem. Dit zijn allemaal levende systemen, ze zijn voortdurend in beweging en functioneren volgens de wetten van binding (iedereen die er deel van uitmaakt heeft recht op een plek), ordening (er bestaat een hiërarchische volgorde tussen de leden van het systeem) en balans (er moet balans zijn in geven en nemen tussen de leden van het systeem). De oplossingsgerichte methode systemisch werk is gebaseerd op deze principes. Het is de basis van het programma leiderschap en het systeem.
In het gezins- en familiesysteem krijg je een plek die vastligt vanaf je geboorte. Er zijn altijd ouders en misschien broers en/of zussen. Er geldt een sterke onderlinge band, afhankelijkheid, loyaliteit en een groepsgeweten. Je krijgt dingen mee en mist soms ook iets. Je leeft of overleeft. Je bent loyaal en handelt uit liefde. Magische liefde. Je vormt er je primair persoonlijk geweten vanuit de regels van het systeem. Des te ouder je wordt, des te meer je je ontwikkelt en gaat handelen uit wetende liefde. Er ontstaat een bewust persoonlijk geweten.
En dan kom je in je organisatiesysteem. Daarin kíes je zelf een plek en zoek je vervolgens je weg. Die plek kan variëren, net als je collega's en leidinggevende. Zelfs het systeem kan veranderen als je afscheid neemt en ergens anders gaat werken. Er gelden in principe dezelfde wetten maar er is ook verschil, zeker bij de binding. Het bewust persoonlijk geweten voert de boventoon. Maar af en toe maak je ook nog die magische beweging. Dat belemmert en is dus niet dienend.
Systemisch leiderschap.
'Systemisch leiderschap' is inmiddels een ingeburgerd begrip. Op een enkele uitzondering na gaat het hier over het systeem waar je leiding áán geeft. De organisaties waar je ín en vóór werkt. Het taak- of doelsysteem. Die worden systemisch nader onderzocht en beschouwd, waarna methoden en technieken worden bedacht en ingezet hoe ermee om te gaan. De blik is dus vooral 'naar voren', naar het doel-systeem. Dat is in ontwikkeling. Dat is het beschouwingsgebied.
Als mens, als (bege)leider kom je echter ook úit een systeem: je gezin van herkomst. Dat zou je het vertrek-systeem kunnen noemen. Of liefdessysteem. Alles wat je daaruit meeneemt, wat je dient of belemmert, gebruik je in de rest van je leven. Ook al verandert je doel-systeem, je vertrek-systeem blijft altijd hetzelfde. Natuurlijk kun je (systemisch) werken aan je belemmeringen in de zin van persoonlijke ontwikkeling. Je ouders, broers en zussen blijven echter altijd dezelfde.
Jij bent dus het vertrekpunt van hoe je anderen (bege)leidt. Daar zit primair de ontwikkeling. Onbewuste belemmeringen die je daar hebt, neem je bij elk doelsysteem met je mee. En dan heeft het geen zin het doel- systeem te veranderen omdat het ‘probleem’ daar niet in zit. Bijv. in een steeds terugkerende struggle met leidinggevenden is het interessant bijv. eens te kijken hoe de relatie met je ouders is i.p.v. de leidinggevenden als onderwerp te zien. Of in je team met naaste collega's, wat je plek is in de kinderrij, tussen je broers en zussen. We noemen dat de verticale en horizontale ordening. Essentieel om als leider je plek daarin te kennen.
Systemisch leiderschap gaat dus niet over één systeem, maar over twee systemen die elkaar ontmoeten.
Leiderschap en het systeem.
'De opgaven waar we voor staan, waar we middenin zitten, zijn enorm. Op micro-, macro- en meso-niveau. Jezelf, je directe omgeving, de maatschappij. Het lijkt of alles onder druk staat. Dat vraagt om een nieuwe, heldere benadering van vraagstukken. Ook in (bege)leiding van organisaties. Toe durven geven aan je 'niet weten' en daarin anderen meenemen. Dienend zijn. Verbindend zijn. Dat vraagt om lef. Dat vraagt om durf. Dat vraagt om te weten wat jou draagt in de onderstroom. Waar jij vandaan komt. Wat jij hebt meegemaakt en drijft. Wat jouw plek is. Dan sta je op een stevig fundament en kun je anderen (bege)leiden in hun zoektocht omdat jij blijft staan.
Deze inleiding schreef ik medio 2020, aan het begin van de pandemie, voor onze leergang transformatief leiderschap. Nu is de pandemie voorbij maar is het oorlog in Europa. Met grote gevolgen. Hoge inflatie, vooral veroorzaakt door hoge energieprijzen. Steeds meer mensen hebben moeite hun rekeningen te betalen.
Opnieuw maken we iets mee wat we niet eerder meegemaakt hebben en gebeuren er van binnen dus ook dingen met ons én met degenen voor en met wie we werken, die we niet kennen. We worden geconfronteerd met ons gevoel voor veiligheid, onmacht, boosheid of verdriet. Komen in de actiestand of trekken ons juist terug. Waar komt dat vandaan? Waarom reageert de een zo en de ander heel anders? Wat je hebt meegekregen uit je verleden kom je nu tegen. En jij niet alleen, ook je medewerkers, je leidinggevende en je opdrachtgever.
Gebeurtenissen, triggers, komen dus van buitenaf. Vanuit meso-niveau. Ze hebben direct invloed op macro- of micro-niveau. Op je directe werkomgeving of op jouw. Jij bent de enige die kan veranderen. Die kan reageren. Zie dat als je cirkel van invloed. Dat is dus de omgeving waar je stappen kunt maken zodat je in alle andere omgevingen congruent kunt functioneren.
De organisatie en ook de verandering daarvan, begint bij jou. Jij bent de fakkeldrager die het vuur aansteekt.
Programma.
In ons 8-daags programma ‘leiderschap en het systeem’, voor leiders én begeleiders van organisaties, onderzoek je eerst je systeem van herkomst, je vertreksysteem en wat je daarin bent tegengekomen. Waar je tegenaan bent gelopen, wat je hebt gemist. Wat je belemmert. Welke plek je had en of / hoe je jouw plek hebt ingenomen. Je onderzoekt aspecten van je persoonlijk leiderschap.
Na afloop vat je dit samen in een verhaal, gedicht, muziek. Iets wat voor jou kernachtig weergeeft waar het om gaat. Iets wat je tussen beide blokken in opnieuw naar binnen brengt. Een uitwerking van je zelfonderzoek, je zelfervaring. Aan het begin van het volgende blok heb je de mogelijkheid je inzicht kernachtig te delen in de groep.
Daarna volgt het beging van een kantelmoment waarin je ervaart wat uit je vertreksysteem dienend is voor je doelsysteem, je taaksysteem, het systeem waarin of waarvoor je werkt. In hoeverre ben je daarmee congruent? Waar loop je tegenaan wat mogelijk een oorzaak heeft in jouw systeem van herkomst. In hoe jij de dingen doet, altijd hebt gedaan. Je ervaart tegelijk hoe het is vanaf de nieuwe aanwezig te zijn in je werksysteem. Of je daar op de goed plek staat en welke plek misschien beter is. Je onderzoekt de invloed van jouw als persoon op je professionele leiderschap.
In het tweede of derde blok nodigt een spreker ons uit te kijken naar leiderschap vanuit een ander perspectief. In 2022 verzorgde Caroline Wiedenhof een filmlezing. Voor 2023 is het nog niet bekend.
Ook na deze blokken vat je e.e.a. nog een keer samen en mag je dat meenemen om in de groep te delen.
In het laatste blok werken we verder met de ontstane inzichten. De keuze die je hebt gemaakt vanuit je verleden kan je hulpbron zijn maar ook je belemmering zijn geweest. Wat geeft je kracht? Wat is dienend? Hoe zet je je persoonlijk leiderschap professioneel in? Hoe relateer je feedback van de leden aan feedforward van de leider? Hoe verbind je beide en kun je zo dienend zijn? Wat geeft zin? Op de laatste dag geef je een (korte) presentatie over je ervaringen.
In vier blokken van twee dagen kijken we systemisch met behulp van verschillende concepten waar je vandaan komt en waar je naartoe gaat zodat jij, van daaruit steeds meer dienend en verbindend (bege)leider kunt zijn.
Maar ook zodat je andere ingangen ontdekt die je kunt gebruiken in gesprek met de mensen die je (bege)leidt. Iedereen heeft een liefdes- en een taaksysteem. Jij hebt de reis gemaakt. Bent als het ware voorgegaan. Een ogenschijnlijk heel eenvoudige vraag: ‘vertel eens iets over je gezin van herkomst’, kan al heel veel inzichten geven.
Het programma leiderschap en het systeem per blok met de concepten waarmee we o.a. systemisch zullen werken, steeds naar keuze naar wat er speelt bij jou en in de groep.
NB Dit programma kan ook goed in combinatie met de basisopleiding familieopstellingen worden gevolgd.
Leiderschap en jouw familiesysteem.
Ontmoeten. We doen het dagelijks en er gebeurt zoveel. In de professionele ontmoeting opent zich een ontmoetingsruimte waarin we kunnen groeien. Maar eerst spelen onze overtuigingen, verstrikkingen, defensiemechanismes en projecties, vanuit onze loyaliteit aan vroeger. Om je hart open te kunnen houden moet je deze kennen. 'Alle werkelijke leven is ontmoeting'. (Martin Buber)
Plekbesef en ordening (horizontaal / verticaal). In je gezin van herkomst ben je horizontaal (in de kinderrij) en verticaal (tegenover je ouders) 'ingeordend'. Die plek ligt vast. Vanuit een instinctieve beweging nemen we een plek in om bij te groep te horen en gaan we dus van onze plek af. Daarmee verliezen we kracht.
Stilte.
Persoonlijk leiderschap. In de ontwikkeling van je leiderschap kom je steeds je persoonlijke thema's tegen. Deze linken naar jouw geschiedenis. Van daaruit heeft het invloed op je functioneren, je professioneel leiderschap.
Verlangen. Verlangen stimuleert ons tot het nastreven van dromen. Het ontstaat uit gemis en wordt geleid door een doel. Het ligt achter je, in tegenstelling tot 'willen' dat alleen naar voren gericht is.
Het kantelpunt van vertrek naar doel.
Bardo. Het bardo, een overgangstoestand, is een onderdeel van de transitie van de (bege)leider. Het is een levensbeweging op identiteitsniveau en tegelijk een natuurlijke leerbeweging. Buigend naar binnen, strekkend naar buiten.
Leidende principes. De fundamentele uitgangspunten die raken aan de bestaansgrond van een organisatie. Op waarden gebaseerde wegwijzers. Is jouw 'grondzin' congruent met de leidende principes van je organisatie?
Intermezzo: nader te bepalen. Eerder was dit een filmlezing van Caroliene Wiedenhof, gekoppeld aan De reis van de held.
Taak. Je hebt een taak op je genomen als onderdeel van het persoonlijk leerproces van het leven. Magisch vanuit loyaliteit, helend en dienend vanuit weten.
Autonomie. Als je je thema's onder ogen ziet kun je pseudoautonomie omzetten naar autonomie. Daardoor kun je steeds beter jouw plek innemen.
Leiderschap en jouw organisatiesysteem.
Professioneel leiderschap. Als (bege)leider heb je je eigen plek en taak. Van daaruit geef je in een vrije stroom feedforward en krijg je feedback. Zo kun je drempelloos dienend handelen.
Zingeving. Zingeving hoort bij het hoogste niveau van zelfrealisatie, staat bovenaan de piramide van Maslow en is binnen positieve gezondheid één van de pijlers van je gezond voelen. Mensen zoeken zingeving in hun werk, maar ook bij jou als (bege)leider.
Concreet.
(Bege)leiding: Boudewijn Lemstra t/m 8 deelnemers. Bij meer dan 8 deelnemers samen met Anita Lesman.
Doelgroep: leiders én begeleiders van organisaties en teams. (Minimaal 6 deelnemers, max. 16).
Data 2023: 20, 21 september; 4 en 5 oktober; 8 en 9 november; 30 nov en 1 dec.
Locatie: Hotel Iselmar in Lemmer, Plattedijk 16.
Prijs: € 1950. Vrijgesteld van BTW en incl. catering. (koffie, thee, fruit, lunch). In hotel Iselmar, maar ook verder in Lemmer of directe omgeving zijn diverse overnachtingsmogelijkheden en horecavoorzieningen.
Specifieke voorkennis en ervaring is niet vereist, hoewel het handig is als je ervaring hebt aan deelnemen aan (en representeren in) opstellingen.